Şarap İle İlgili Terimler

Eğer şarap üzerine okumalar yapmadıysanız ya da bir şarap uzmanı değilseniz muhtemelen şarapla ilgili terimler kafanızı karıştırıyordur. Ama leziz şarap tadımları için birkaç terim bilmek her zaman hayat kurtarır. Biz de bu yüzde sizin için en sık kullanılan şarap terimlerini bir araya topladık.

İster meraklı bir acemi, ister deneyimli bir meraklı olun bu şarap terimleri sözlüğü, geniş şarap dünyasını daha iyi anlamanıza ve takdir etmenize yardımcı olacak. Ayrıca bu kelimeleri kırmızı şarap ve beyaz şarap tadımı deneyimlerinizde yardımcı olması için bir rehber olarak kullanabilirsiniz. Sıklıkla kullanılan en önemli şarap terimlerini ve tanımlarını aşağıda sıraladık!

AĞIRLIK: İyi şarapların dil üzerinde bıraktıkları kalıcı hisse denir.

AĞIZDA KALICILIK: Bir yudum şarabın ağızda bıraktığı önce yoğun, zamanla yavaş yavaş azalan aroma etkinliği. Buna tadımda “ağızda uzunluk” (longeur en bouche) da denir.

PELASYON: Üzümün geldiği ya da yetiştirildiği özel bölgedir.

BACAK/GÖZYAŞI: Şarap kadehteyken hafif dairesel hareketlerle çalkalanması sonucu kadehin içinde yükselir ve aşağıya doğru süzülürken de Fransızca’da bacak (jambes) ya da gözyaşı (larmes) anlamına gelen oluşumlar meydana gelir. Alkol oranı yüksek şaraplarda bu oluşum daha belirgin olacaktır.

BEAUJOLAIS (BO-JO-LE): Esasında Fransa’nın Burgundy bölgesindeki yörelerden biri olan Beaujolais, genel anlamda, hasat edilen üzümlerden aynı rekolte yılı içerisinde üretilen genç şaraplara verilen isimdir. Basit, meyvemsi ve içimi kolay olan bu şaraplar, çok kısa sürede tüketilmek üzere piyasaya sürülürler.

BLANC DE BLANCS: Beyazların beyazı anlamına gelen bu Fransızca terim, tamamen beyaz üzüm çeşitlerinden üretilen köpüklü şaraplar için kullanılır.

BOL: Özellikleri son derece belirgin ve kolay algılanan şarap için kullanılan terim.

BUKE: Olgun ya da olgunlaşmakta olan şarapların kokusunu anlamakta kullanılır. Şarapta, üzümden gelen birincil aromalar ile fermantasyon ve yaşlandırma sırasında oluşan ikincil ve üçüncül aromaların kompleks bileşkesi olarak da tanımlanabilir.

BURUN: Şarabın kokusal incelemesine verilen ad. Koku, aroma veya buke terimleriyle eş anlamlı olarak kullanılan bir terimdir.

BUŞONE: Mantar enfeksiyonundan etkilenmiş ve bozulmuş olan şaraplar için kullanılan bir tanımlama.

BÜZÜCÜ: Bazı şarapların ağız kurutma özelliğinin tanen, asit ya da ikisinin karışımıyla ortaya çıkmasını ifade eder.

CIBRE: Üzümün sıkılmasından sonra kalan kabuk, çekirdek ve saptan oluşan atığa verilen ad.

DEGÜSTASYON: Bir şarabın özelliklerinin değerlendirilmesi, olumlu yönlerinin ya da kusurlarının saptanması amacıyla yapılan tadım işlemidir.

DEKANTASYON: Bir şarabın tortudan arındırılması ya da havalandırılması amacıyla şişeden ayrı bir kaba, bir dekantöre boşaltılmasıdır.

DENGE: Kaliteli şaraplarda mutlaka bulunması gereken bir özelliktir. Dengeli bir şarapta alkol oranı, asidite, şeker miktarı ve tanen damakta bir denge halindedir. Bu ifadenin kullanıldığı şaraplarda hiçbir özellik diğerlerini bastıracak kadar ön plana çıkmaz.

DOKU: Bir şarabın ahengi veya ağızda bıraktığı his.

DONUK: Karışık ve bulanık hissi uyandıran şaraplar bu şekilde ifade edilir. Bu terim şarabın görüntüsü, aroma ve tatları veya genel stili için kullanılabilir.

DÖMİ-SEK: Hafif tatlı şaraplar için kullanılan bir terimdir. Şeker oranı genellikle litrede 4,1-12 gr’dır.

DUMANSI: Duman veya odun dumanını andıran tat ve aromalar.

DÜZ: Dokusu sert ve kaba olmayan şaraplar için kullanılır.

ESKİ ASMA: Asmaların genellikle 40 veya daha fazla yıllık eski olması, üzümlerin iyi bir kalitede olması ve az ürün elde edilmesi demektir.

ESKİ MEŞE: Meşesel özelliklerini kaybedecek, genellikle 5 yılın üzerinde olan fıçılar.

FERMENTASYON: Fermantasyon, mayanın sebep olduğu doğal bir süreçtir. Mayalar, üzümle doğal olarak birlikte yaşayan mikro organizmalardır. Bu organizmalar yaşayabilmek için üzüm sırasında bulunan şekerle beslenir. Bu doğal şekerin mayaların yardımıyla alkol ve karbondioksit gazına dönüşmesine fermantasyon denir.

FİLTRASYON: Şarapları berraklaştırmak amacıyla süzücü tabakalardan geçirme işlemine denir. Bu sayede şaraplar süzücü özelliğe sahip tabakalardan geçer ve bünyesinde bulunan tortular ayrılır.

GENÇ (PRIMEUR) ŞARAP: Üzümün birincil aromalarını kaybetmeyeceği özel bir yöntem ile üretilip hemen şişelenen ve fazla bekletilmeden tüketilmeleri gereken şaraplar.

GÖVDE: Bir şarabın damakta bıraktığı dolgunluk hissidir. Alkol oranı ve ekstresi yüksek olan şaraplar sağlam gövdeli ya da dolgun olarak tanımlanırlar.

HAFİF: Alkolü ve ekstrakt maddeleri az olan şaraplar için kullanılan bir tadım terimidir.

İNCE: İçerdiği maddelerin eksik olduğu şaraplar.

KABUK TEMASI: Üzüm suyunun üzüm kabukları ile temasta olduğu süreçtir. Kırmızılarda bu süreç boyunca şarap renk, tanen ve diğer maddeleri emer. Genellikle beyaz şarap üretiminde kullanılmaz, fakat bazen şarabın aromatik özelliğini daha belirgin hale getirmek için tercih edilebilir.

KARAKTER: Güçlü oldukları görüntüsü veren, bütünlük taşıyan şaraplara verilen antropomorfik bir özelliktir.

KARIŞIM: Farklı üzüm türlerinin şırasından elde edilen şaraba karışım denir. Aynı zamanda farklı bağlara, farklı bölgelere veya farklı mahsullere ait şaraplar için de kullanılır.

KAV: Şarapların bekletildikleri mahzene verilen isimdir.

KISALIK: Bir şarap yutulduktan ya da tükürüldükten sonra ağızda bıraktığı tadın kalıcı olmaması ve bir iki saniye içinde kaybolmasıdır. Tanenin ağızda bıraktığı burukluk, ağızda kalıcılık kavramında dikkate alınmaz.

KLON: Diğerleri ile karşılaştırıldığında kendine ait özellikleri bulunan bir alt üzüm türüdür.

KOMPLEKS: Basit olmayan anlamına gelir. Bu tür şaraplarda çok değişik aroma ve tatlar bulunur.

KONSANTRE: Aroma ve tatları yoğun olan şaraplar için kullanılır.

KUPAJ: Farklı özellikteki şarapların harmanlanması işlemidir. Bu işlem ile bağların farklı kısımlarından elde edilen, değişik yıllara sahip, değişik işlemlerden geçmiş ayrı karakterdeki şarapların ya da farklı sepajların birbiri ile harmanlanması ve daha kaliteli şarapların üretilmesi hedeflenir.

MALOTAKTİK FERMANTASYON: Malik asidin doğal bir şekilde şarabın genel asidite oranını yumuşatan laktik aside dönüşmesi. Beyaz şarap üretiminde kullanılan bir işlemdir.

PARLAK: Özellikleri duyular tarafından güçlü bir şekilde fark edilen şaraplar için kullanılır. Bir şarap görünüş olarak parlak olabilir ya da aroma ve tat olarak parlak olabilir, her iki şekilde de bu tanımın tersi donuktur.

PROSECCO: Kuzeydoğu İtalya’da üretilen bir köpüren şaraptır. Genelde tank yöntemiyle yapılsa dahi şişede fermente edilmiş örnekleri yer almaktadır. Prosecco üzümünden üretilen şaraplar; orta gövdeli, sek veya hafif tatlı, kayısı, şeftali aromalarına sahiptir.

RIZERVA/RESERVE / RESERVA: Daha fazla yıllanmış ya da benzerlerine göre daha üstün kaliteli şarap.

TANEN: Üzüm kabuklarında, çekirdeklerinde ve saplarında bulunan ve ağızda burukluk hissi uyandıran madde. Kırmızı şaraplarda daha çok mevcut olan tanenler, şarapların gövdesine katkıda bulunurlar ve aynı zamanda yıllanmalarında önemli bir rol oynarlar. Şaraba tanen, üzüm dışında yıllandırıldığı fıçıdan da geçebilir.

UZUNLUK: Bir şarap yutulduktan ya da tükürüldükten sonra ağızda bıraktığı tadın etkinliği ve kalıcılığı. Tanenin ağızda bırakmış olduğu burukluk, uzunluğa dahil değildir.

VERMUT: Temel olarak alkol katımı ile güçlendirilmiş, içine çeşitli bitki ve baharatların çeşitlerinin eklenmesi ile kokulandırılmış ve türüne göre az ya da çok şeker ilave edilmiş özel kokulu şaraplardır.

VİNİFİKASYON: Üzüm suyunu şaraba dönüştürme işlemidir.

VINTAGE (REKOLTE): Birden fazla anlama sahip olan bir terimdir. Bağbozumu anlamında kullanıldığı gibi, üzümlerin toplanıp şarap üretimine başlanan yıl anlamına da gelebilir. Kimi zaman ise, şampanyada olduğu gibi, bir şarabın tek bir yılın ürünü olduğunu anlatır.

YARI-SEK: Çok hafif tatlı olan şaraplar için kullanılan terimdir.

YARI TATLI: Yarı-sekten daha tatlı olan, fakat tam anlamıyla tatlı olmayan şaraplar için kullanılır.

YAVANLIK: Asiditesi düşük, yapısı ve karakteri zayıf olan düşük kaliteli şarapları tanımlayan tadım terimidir.

YUMUŞAMA: Kabuk taneleri, tanen ve diğer maddelerin çözülmesi için kırmızı üzümleri kendi sularına batırma işlemidir. Terim genellikle deri ve üzüm suyunun etkileşimde bulunduğu bütün süreç için fermantasyon dönemi dahil olmak üzere kullanılır.

YUVARLAKLIK: Çoğunlukla taneni, asiditesi ya da şeker oranı ön plana çıkmayan dengeli şaraplar için kullanılan bir terim.